İnsanoğlu Thales’ten beri çeşitli felsefi problemlerle uğraşmıştır. Kendini ve doğayı öğrenmek adına değişik konular üzerinde düşünce üretmiştir. Bu yolda iyilik ve kötülük gibi yada insanın  nerden geldiğini açıklayan tanrı meseleleri gibi hususlar üzerinde durmuştur ve sorular sorarak anlamaya çalışmıştır. Bu sorulardan biri ise bir şeyin tanrı istediği için mi iyi olduğu yoksa tanrı tarafından mı buyrulduğu ile ilgilidir. Bu soru paradoks bir sorudur çünkü birinci öncülü seçersek bu iyi olarak adlandırılan davranışın özünde iyi olduğunu göstermez bu tanrının keyfine bağlı olabilir. İkinci öncülü kabul edersek bu davranış özünde iyidir ama tanrının ötesindedir. Yazımın devamında bu durumu ele alacağım ve bu soruyu sizlere cevaplandırmaya çalışacağım ancak devam etmeden önce iyi,kötü yada tanrı gibi kavramların açıklamasını yapmaya çalışacağım. Yazının da devamında anlatacağım gibi iyilik değişken bir kavram olabilir mesela. Voltaire’ın da dediği gibi ‘’Sizlerle her şeyi tartışmaya hazırım ama önce kavramları tartışalım!’’


Kavramlar

 Türk Dil Kurumuna göre iyilik kelimesinin açıklaması: İstenilen, beğenilecek nitelikleri taşıyan, yavuz, kötü karşıtı olarak verilmiştir. Kötü kelimesi ise tam zıttı olarak: İstenilen, beğenilen nitelikte olmayan. şeklinde verilmiştir. Buradan iyilik ve kötülük kavramlarının tam zıttı olan iki şey olarak bahsedildiğini çıkarabiliriz. Çok tanrıcılıkta var olduğuna inanılan insanüstü varlıklardan her biri, olarak açıklanmıştır tanrı kavramı. Bana bu biraz yetersiz bir açıklama gibi geldi çünkü tanrı sadece çok tanrıcılıkta mı vardır? Ayrıca bahsettiğimiz tanrının esas olayı evreni ve evrenin içindeki düzeni yaratması değil midir?

 Bu konuyu biraz da tanrı kavramı haricinde değerlendirmek gerekirse: Günümüzde kararlarımızı alırken iyilik ve kötülük kavramı üzerimizde büyük bir rol oynar. Örneğin otobüs ile bir yerden başka bir yere oturarak  gittiğinizi düşünelim ve karşınıza yaşlı bir birey çıkıyor. Toplumda çoğu insan burda ayağa kalkıp yerini yaşlı bireye verecektir çünkü bu iyi bir davranış olarak kabul edilir. Peki neden iyi bir davranış olarak kabul edilir? Aracın herhangi ani bir manevra yapması halinde yaşlı bireyimiz elleri ve ayakları yeterince tutmadığından dolayı zarar görebilir. Bu neticede yaptığınız davranış istenilen, iyi bir davranıştır çünkü toplum tarafından kabul edilir. Bana soracak olursanız bu kısım için iyilik kavramını toplumun kendisi belirlemiştir.

 Ayrıca iyiliğin değişken bir kavram olduğunu da değerlendirmemiz dahilinde: Çocuk evlilikleri batı etkisi altındaki günümüz döneminde kötü bir şey olarak nitelendirilir. Bunun sebebi beyin gelişimini tamamlayamamış çocukların bu yaşlarda eğitim almasını ve tamamladıktan sonra hayatlarını beraber devam ettirecekleri kişiyi olgun bir bakış açısıyla seçebilmeleridir. Onlar için çocuk evliliği kötüdür lakin kırsal kesimlerde ve orta doğuda çocuk evliliği normal ve iyi olarak kabul edilir. Çocuk evlendiği kişi ile kendini koruma altına alır. Buna göre iyilik değişkendir.

 Anlayabileceğiniz üzere iyilik değişken bir kavramdır. Toplumdan topluma değişiklik gösterdiğini sizin de kabul ettiğinizi varsayıyorum. Buradan sonra tanrıyı tekrar dahil etmek gerekirse, eğer tanrının var olmadığını düşünen bir görüşteyseniz ,yada evreni yaratıp bir daha müdahale etmediğini, soru burada kolaylaşır çünkü tanrı zaten karışmamıştır toplum ve insanlar çoğunluğun kararı ile bir normal geliştirmiştir. Buradan da iyilik ve kötülük kavramları çıkmıştır.

 Peki kesin ve net derecede bir tanrının var olduğunu düşünelim. Buradan sonra soru daha da karmaşıklaşıyor ancak ben şöyle bir metot geliştirdim. Bildiğiniz üzere her toplumun tanrıları var. Bu bizim için İslam dininin tanrısı Allah, şu an dünyada en çok inananı bulunan Hristiyanlık veya bu sorunun sorulduğu zaman inanılan Zeus ve diğer tanrılar. Bu tanrıların vermiş olduğu emirler var ve bize çeşitli yollarla emirlerini yollamışlar. Bunun üzerine toplum normalleri gelişmiş ve iyi kötü algısı oluşmuş. Bunu da cebimize ekledikten sonra en baştaki soruya geri dönelim. ‘’Acaba bir şey, Tanrı istediği için mi iyidir, yoksa o, iyi olduğu için mi Tanrı tarafından buyurulmuştur?’’ Bana soracak olursanız bunun cevabı bir şey Tanrı istediği için iyidir ve tanrı bunu bize istenilen şey haline getirtmiştir. Böyle düşünmemin sebebi teknik olarak bir şey tanrıdan önce iyiyse tanrının ötesinde olur ve bu pekte mantıklı olmazdı. En nihayetinde Tanrı bizim içinde yaşadığımız evreni yaratan ve düzenleyen en yüce varlıktır. Onun üstü olmamalıdır.

Kaan ŞENEL 91