Bu metinde üzerinde tartışacağımız konu şudur. Ahmet kör olduğunu bildiği Mehmet’in bir uçuruma doğru yürüdüğünü görüyor ama ondan hoşlanmadığı için aşağıya yuvarlanmasına göz yumuyor. O halde bu durum cinayet sayılır mı? Söze cinayet kavramının anlamıyla başlayalım. Cinayet, bir kimsenin başka bir kimseyi bilerek öldürmesi eylemidir. Dolayısıyla oldukça düz bir mantıkla bu ölüme Ahmet’in doğrudan bir etkisi olmadığından olayın bir cinayet olarak değerlendirilemeyeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak bir diğer seçeneği de inceleyecek olursak, burada da bazı içsel, soyut kavramlar bu olayın cinayet kapsamına gireceğini bize düşündürebilir. Örneğin vicdan, kişiyi kendi davranışlarıyla ilgili olarak bir yargıda bulunmaya yönelten, kişiye doğruyu ve iyiyi yapma yükümünü de yükleyen içsel bir güçtür. Sözgelimi Mehmet karakterinin burada Ahmet’i uyarabilecekken herhangi bir uyarıda bulunmayarak meydana geleceği öngörülebilecek bu kazaya göz yumması, vicdan kavramının tanımınca değerlendirildiğinde bu tarz yanlış davranışların içsel olarak insana kötü hissettireceği ve Anayasaca değerlendirdiğimizde ortada Kanunnameye aykırı herhangi somut bir suç bulunmamasına rağmen kişinin hissetmesi muhtemel duygusal yük ve bu davranışın yanlışlığını ısrarla haykırmaya çalışan içses karşısında pek bir söz söyleyemeyeceği aşikardır. Burada konumuzla yakından ilişkili bir kavrama daha değinmek istiyorum. Etik nedir? Yunanca ’’Kişilik, karakter’’ anlamına gelen ‘’Ethos’’ sözcüğünden türeyen Etik, doğru davranışlarda bulunmak, iyi bir insan olmak ve insani değerler hakkında düşünme pratiğidir. Dolayısıyla burada bahsettiğimiz davranış ‘’Toplumsal Etik’’ dediğimiz değer yargıları çerçevesince de uygun değildir. Dolayısıyla olayın cinayet kapsamına alınması görüşünü savunan bu argümana da tamamen yanlış gözüyle bakmak doğru olmaz. Ancak bunlara karşın bahsi geçen davranışın cezaya tabii tutulması için ‘’Suç’’ kavramından söz edilebilmesi gerekir. Ceza genel anlamıyla suç karşılığında insanlara veya kuruluşlara uygulanan bir yaptırımdır. Suç ise kanunlar tarafından yanlış veya zararlı olduğu için ceza tehdidiyle yasaklanan, bazı durumlarda cezalandırılabilen davranıştır. Burada vurgulayacağımız kısım suç kavramının tanımında geçen ‘’Kanunlarca yanlış’’ ifadesidir. Burada sözü geçen karakterin kanunlara aykırı elle tutulur bir suçu olmadığı halde, insanın kendi içinde yaptığı vicdani değerlendirmeden yola çıkılarak bunu ‘’Suç’’ olarak etiketleyip cezalandırılması gerektiğini savunmak doğru olmaz. Bu gibi subjektif bir tutumlar olayın sonucunu değerlendirirken çarpıtmaya sebep olmamalıdır. Olay kanunlara dayandırılarak adil, yansız bir tutum içerisinde değerlendirilmelidir. Bu olay bir cinayet değildir.

Güler Irmak ÖZKAN 170